Sharh ilmi ildizlari

DOI 10.52773/tsuull.gold.2019.4/OKWQ9026

Abstract

Maqolaning avvalida sharh ilmining vujudga kelish sabablari va bu
ilmning rivojlanish bosqichlarini aniqlashda asos vazifasini o‘tagan ilmiy mezon
taqdim etilgan. Bunda ijtimoiy-gumanitar, tabiiy, aniq yoki boshqa har bir fan
sohasi o‘zining mavjudligini insoniyat tamadduni tarixiga konkret munosabati
bilan namoyon qilishi va mana shu konkret munosabatning aniqlik chegarasi
qay darajada bo‘lishi muhimligi ta’kidlangan. Shu ilmiy mezonga ko‘ra sharh
ilmining vujudga kelishi, shakllanishi, mustaqil ilm sifatida barqarorlashuv
hodisalari Islomdan keyingi davr bazasida tadqiq etilgan. Sharh ilmining
tarmoqlanishi va barcha turdagi sharhlar uchun umumiy, tarmoqlararo
barqaror qonuniyatlar mavjud ekanligi tasnifiy dalillar bilan asoslangan.
Sharh ilmining tekshirish usullari, ilmiy tamoyillari nafaqat zamonaviy
adabiyotshunosligimiz uchun, balki germenevtika ta’limotining asoschilari
bo‘lgan G‘arb olimlarining ilmiy-adabiy mezonlari uchun ham zamin vazifasini
o‘tagan degan qarash ilgari surilgan. G‘arb olimlarining germenevtika haqidagi
qarashlari va Sharq adabiyotiga xos bo‘lgan tushunish va tushuntirish ilmining
farqli va mushtarak xususiyatlari qiyoslangan. Mumtoz asarlarni tushunish
yo‘lidagi talqinlarning mumtoz asar ma’no qatlamini ochishdagi vazifasi
dalillangan.