Abdurahmon Jomiyning “Risolayi muammoyi manzum” asari va uning tarjimasi

DOI 10.52773/tsuull.gold.2020.2/PSUO4350

Abstract

Abdurahmon Jomiyning risolalari o‘z davrida muammo janriga
qiziquvchilar uchun qulay va tushunarli qo‘llanma bo‘lgan, lekin keyingi
asrlarga kelib muammo janri adabiy jarayonlarda kam istifoda etila
boshladi. Shu bois o‘quvchilarda muammo janri to‘g‘risida tasavvur hosil
qilish uchun yangi qo‘llanmalar yozish, mavjud risolalarni sharhlashga
zarurat sezildi. Jomiyning “Risolayi muammoyi manzum” nomli risolasining
XX asrda Abdulla Gulshaniy tomonidan amalga oshirilgan tarjimasi ana
shunday zaruratlar natijasi edi.
Ushbu tadqiqotda Abdurahmon Jomiyning “Risolayi muammoyi
manzum” nomli muammo ilmiga bag‘ishlangan risolasi, uning Abdulla
Gulshaniy tomonidan bajarilgan tarjimasi tahlil qilingan, risola tarjimasining
matniy tadqiqi amalga oshirilgan. Muallif Jomiyning “Risolayi muammoyi
manzum” nomli asarining ushbu tarjimasini eski o‘zbek yozuvidan hozirgi
o‘zbek yozuviga to‘liq tabdil qilgan va matnni ilova qilgan. Ushbu risola va
uning tarjimasi joriy o‘zbek grafikasida ilk bor nashr etilmoqda.
“Risolayi muammoyi manzum”ning tarjima matni aniq tuzilishga
ega. Unda, dastlab, Jomiyga tegishli bayt keltiriladi, pastda qavs ichida
baytning tabdilchi Jaloliddin Jo‘rayev amalga oshirgan transliteratsiyasi
beriladi, undan so‘ng Abdulla Gulshaniy tarjimasi, izoh va muammo
yechimlari keltirilgan. Abdulla Gulshaniyning tarjima va izohlari ham eski
o‘zbek yozuvidan yangi o‘zbek alifbosiga Jaloliddin Jo‘rayev tomonidan
o‘girilgan.